Για πολλά χρόνια τώρα, η ανάπτυξη στον τόπο μας γινόταν αποσπασματικά, σπάνια προορατικά, και στην απουσία ενός ευρύτερου μακρόπνοου σχεδιασμού. Η έλλειψη ενός τέτοιου στρατηγικού σχεδιασμού είναι δυστυχώς εμφανής, ιδιαίτερα σε συνθήκες οικονομικής κρίσης, όπως αυτές που περνά ο τόπος μας τα τελευταία χρόνια. Είναι ξεκάθαρο πλέον ότι, το αναπτυξιακό μοντέλο (τουρισμός και υπηρεσίες) που ακολούθησε η Κύπρος για δεκαετίες οδήγησε σε αδιέξοδα και επισώρευσε σειρά προβλημάτων.
Σήμερα, όσο ποτέ άλλοτε, υπάρχει ανάγκη για ανασύνταξη και αναστοχασμό, ώστε να ληφθούν, συλλογικά, εξαιρετικά σημαντικές αποφάσεις για το πού βρισκόμαστε και πού θέλουμε να φτάσουμε στο μέλλον, ως τόπος και κοινωνία.
Οι οικονομικές, κοινωνικές και άλλες επιστήμες, περιλαμβανομένης και της Πολεοδομίας, αποτελούν το θεωρητικό υπόβαθρο σ’ αυτή την προσπάθεια ανασύνταξης. Ειδικότερα όσον αφορά την Πολεοδομία/Χωροταξία, ο σχετικός Νόμος προνοεί για την ετοιμασία Σχεδίου Νήσου, το οποίο, πέραν της πληθυσμιακής κατανομής, προβλέπει και για την κατανομή των εθνικών πόρων και τη δημιουργία ευκαιριών ανάπτυξης, σημαντικών υποδομών, κατανομής δραστηριοτήτων και κρίσιμων εκμεταλλεύσεων, και εμπεριέχει στοχεύσεις για την οικονομική, κοινωνική, χωρική ανάπτυξη και συνοχή του τόπου σε όλη την επικράτειά του.
Με την εφαρμογή το 1990 του περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου, η πρόνοια για την ετοιμασία Σχεδίου Νήσου ήταν, δυστυχώς, εκ των πραγμάτων πολύ δύσκολη, αν όχι ανέφικτη, λόγω της τουρκικής εισβολής και κατοχής μεγάλου μέρους της Κύπρου.
Το Σχέδιο για τη Νήσο θα συνιστούσε το «θεμέλιο» όλων των άλλων Σχεδίων Ανάπτυξης, επειδή θα περιλάμβανε, ανάμεσα σε άλλα, τις στρατηγικές κατευθύνσεις για τη βιώσιμη ανάπτυξη του συνόλου του Εθνικού Χώρου. Μετά από 40 χρόνια κατοχής και με την απουσία ενός Σχεδίου Νήσου, η κατάσταση αυτή έχει οδηγήσει σε μια σοβαρή έλλειψη εθνικών κατευθύνσεων, αλλά και στην απουσία χωρικών στρατηγικών, οδηγώντας σε διάφορα προβλήματα, όπως:
· απουσία σαφούς αναπτυξιακού ρόλου της Κύπρου στον ευρύτερο γεωγραφικό της χώρο αλλά και στην Ε.Ε.,
· μη ισόρροπη ανάπτυξη διάφορων περιοχών της και απουσία των αναγκαίων συσχετισμών μεταξύ τους,
· έμφαση σε λίγους/πεπερασμένους αναπτυξιακούς τομείς,
· εξάντληση και κατασπατάληση των φυσικών/εδαφικών πόρων και
· πληθυσμιακή αποψίλωση της υπαίθρου καθώς και σχεδόν πλήρης εγκατάλειψη σημαντικών περιοχών της.
Για τη δρομολόγηση διαδικασίας εκπόνησης Σχεδίου Νήσου, διοργανώθηκε ένα διήμερο Εργαστήρι στις 24 και 25 Νοεμβρίου 2014, με πρωτοβουλία του Πολεοδομικού Συμβουλίου, στο οποίο συμμετείχαν μέλη της Μονάδας Διοικητικής Μεταρρύθμισης από την Προεδρία της Δημοκρατίας, που έχει αναλάβει την ετοιμασία της Στρατηγικής Ανάπτυξης της Κύπρου, το Υπουργείο Οικονομικών και το Υπουργείο Εσωτερικών, σε συνεργασία με το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως, καθώς και εμπειρογνώμονες και ακαδημαϊκοί.
Από το Εργαστήρι αυτό προέκυψαν, μεταξύ άλλων, και τα ακόλουθα βασικά συμπεράσματα:
· Ως πρώτο και πολύ καθοριστικό βήμα, απαιτείται η διαμόρφωση ενός κοινού Οράματος σε σχέση με τη Στρατηγική για την Ανάπτυξη της Οικονομίας και τον Εθνικό Χωροταξικό Σχεδιασμό. Ένα Όραμα, μέσα από το οποίο θα είναι «ορατή»/ξεκάθαρη η στόχευση για το πού πρέπει να οδεύσει η Κύπρος. Ένα Όραμα για πρόοδο και ανάπτυξη, με το οποίο ο καθένας μας θα αναγνωρίζει την Κύπρο ως τον ιδεατό τόπο που θα επιθυμούσε να ζήσει.
· Για να επιτευχθεί αυτό θα πρέπει να υπάρξει συνεργασία μεταξύ όλων των εμπλεκομένων, της κοινωνίας των πολιτών, των Φορέων, των Υπουργείων, της Μονάδας Διοικητικής Μεταρρύθμισης, του Πολεοδομικού Συμβουλίου κ.λπ. Η προσπάθεια πρέπει να είναι συλλογική για να έχει πιθανότητες επιτυχίας.
· Ενδείκνυται η συμμετοχή αυτών που διαμορφώνουν τη Στρατηγική για την Ανάπτυξη της Οικονομίας στην ομάδα που ετοιμάζει τον Εθνικό Χωροταξικό Σχεδιασμό και αντίστροφα, προς διασφάλιση της συνέργειας, συνέπειας και αλληλουχίας δράσεων.
Για τη διαμόρφωση του Οράματος, συμφωνήθηκε η έναρξη ενός ευρύτερου διαλόγου με την κοινωνική βάση μέσα από τους διάφορους φορείς, Αρχές και υπηρεσίες που εμπλέκονται στην αναπτυξιακή διαδικασία και όχι μόνο. Αυτό θα αποτελέσει την απαρχή ενός Σχεδίου Νήσου, που, ιδανικά, πρέπει να περιλαμβάνει το σύνολο της Κύπρου, διασφαλίζοντας έτσι τον ενιαίο χαρακτήρα του Νησιού και την αναπτυξιακή προοπτική του ως συνόλου.
Μια τέτοια προσέγγιση δεν είναι ξένη στον ευρωπαϊκό χώρο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρόσθεσε την εδαφική πτυχή στην οικονομική και κοινωνική διάσταση της πολιτικής της για να επιτύχει τη συνοχή, για τους ακόλουθους βασικούς λόγους:
· Δεν μπορεί κάποιος να προάγει κάποιο τομέα δραστηριότητας χωρίς να υπάρχει ο κατάλληλος χώρος να τον αναπτύξει.
· Πολλές περιοχές, λόγω γεωγραφικών ιδιομορφιών (ορεινές, απομακρυσμένες, νησιώτικες κ.λπ.), δεν μπορούν να αναπτυχθούν εξίσου με άλλες που επωφελούνται τις ίδιες χρηματοδοτήσεις.
· Στην παρούσα περίοδο της οικονομικής κρίσης που περνά η Ευρώπη, αποκτά ολοένα περισσότερη σημασία η έννοια της πολιτιστικής κληρονομιάς, η οποία στηρίζεται περισσότερο στις ιδιαιτερότητες του χώρου (π.χ. πολιτιστικό τοπίο και αρχιτεκτονική κληρονομιά).
Αρχίζει, λοιπόν, να γίνεται και για εμάς ένα μικρό αλλά ιστορικό βήμα, για να χαράξουμε όλοι μαζί το μέλλον του τόπου μας, στη βάση ενός κοινού Οράματος. Ενός Οράματος που θα προσβλέπει σε μια Κύπρο του αύριο, που δεν θα αποτιμάται μόνο σε επίπεδο οικονομικής ευημερίας, αλλά και σε επίπεδο ποιότητας ζωής και βιώσιμης ανάπτυξης.
ΕΡΜΗΣ ΚΛΟΚΚΑΡΗΣ
Αν. Πρώτος Λειτουργός Πολεοδομίας Υπεύθυνος Συντονιστής Πολεοδομικού Συμβουλίου
Το Σχέδιο για τη Νήσο θα συνιστούσε το «θεμέλιο» όλων των άλλων Σχεδίων Ανάπτυξης, επειδή θα περιλάμβανε, ανάμεσα σε άλλα, τις στρατηγικές κατευθύνσεις για τη βιώσιμη ανάπτυξη του συνόλου του Εθνικού Χώρου. Μετά από 40 χρόνια κατοχής και με την απουσία ενός Σχεδίου Νήσου, η κατάσταση αυτή έχει οδηγήσει σε μια σοβαρή έλλειψη εθνικών κατευθύνσεων, αλλά και στην απουσία χωρικών στρατηγικών, οδηγώντας σε διάφορα προβλήματα, όπως:
· απουσία σαφούς αναπτυξιακού ρόλου της Κύπρου στον ευρύτερο γεωγραφικό της χώρο αλλά και στην Ε.Ε.,
· μη ισόρροπη ανάπτυξη διάφορων περιοχών της και απουσία των αναγκαίων συσχετισμών μεταξύ τους,
· έμφαση σε λίγους/πεπερασμένους αναπτυξιακούς τομείς,
· εξάντληση και κατασπατάληση των φυσικών/εδαφικών πόρων και
· πληθυσμιακή αποψίλωση της υπαίθρου καθώς και σχεδόν πλήρης εγκατάλειψη σημαντικών περιοχών της.
Για τη δρομολόγηση διαδικασίας εκπόνησης Σχεδίου Νήσου, διοργανώθηκε ένα διήμερο Εργαστήρι στις 24 και 25 Νοεμβρίου 2014, με πρωτοβουλία του Πολεοδομικού Συμβουλίου, στο οποίο συμμετείχαν μέλη της Μονάδας Διοικητικής Μεταρρύθμισης από την Προεδρία της Δημοκρατίας, που έχει αναλάβει την ετοιμασία της Στρατηγικής Ανάπτυξης της Κύπρου, το Υπουργείο Οικονομικών και το Υπουργείο Εσωτερικών, σε συνεργασία με το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως, καθώς και εμπειρογνώμονες και ακαδημαϊκοί.
Από το Εργαστήρι αυτό προέκυψαν, μεταξύ άλλων, και τα ακόλουθα βασικά συμπεράσματα:
· Ως πρώτο και πολύ καθοριστικό βήμα, απαιτείται η διαμόρφωση ενός κοινού Οράματος σε σχέση με τη Στρατηγική για την Ανάπτυξη της Οικονομίας και τον Εθνικό Χωροταξικό Σχεδιασμό. Ένα Όραμα, μέσα από το οποίο θα είναι «ορατή»/ξεκάθαρη η στόχευση για το πού πρέπει να οδεύσει η Κύπρος. Ένα Όραμα για πρόοδο και ανάπτυξη, με το οποίο ο καθένας μας θα αναγνωρίζει την Κύπρο ως τον ιδεατό τόπο που θα επιθυμούσε να ζήσει.
· Για να επιτευχθεί αυτό θα πρέπει να υπάρξει συνεργασία μεταξύ όλων των εμπλεκομένων, της κοινωνίας των πολιτών, των Φορέων, των Υπουργείων, της Μονάδας Διοικητικής Μεταρρύθμισης, του Πολεοδομικού Συμβουλίου κ.λπ. Η προσπάθεια πρέπει να είναι συλλογική για να έχει πιθανότητες επιτυχίας.
· Ενδείκνυται η συμμετοχή αυτών που διαμορφώνουν τη Στρατηγική για την Ανάπτυξη της Οικονομίας στην ομάδα που ετοιμάζει τον Εθνικό Χωροταξικό Σχεδιασμό και αντίστροφα, προς διασφάλιση της συνέργειας, συνέπειας και αλληλουχίας δράσεων.
Για τη διαμόρφωση του Οράματος, συμφωνήθηκε η έναρξη ενός ευρύτερου διαλόγου με την κοινωνική βάση μέσα από τους διάφορους φορείς, Αρχές και υπηρεσίες που εμπλέκονται στην αναπτυξιακή διαδικασία και όχι μόνο. Αυτό θα αποτελέσει την απαρχή ενός Σχεδίου Νήσου, που, ιδανικά, πρέπει να περιλαμβάνει το σύνολο της Κύπρου, διασφαλίζοντας έτσι τον ενιαίο χαρακτήρα του Νησιού και την αναπτυξιακή προοπτική του ως συνόλου.
Μια τέτοια προσέγγιση δεν είναι ξένη στον ευρωπαϊκό χώρο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρόσθεσε την εδαφική πτυχή στην οικονομική και κοινωνική διάσταση της πολιτικής της για να επιτύχει τη συνοχή, για τους ακόλουθους βασικούς λόγους:
· Δεν μπορεί κάποιος να προάγει κάποιο τομέα δραστηριότητας χωρίς να υπάρχει ο κατάλληλος χώρος να τον αναπτύξει.
· Πολλές περιοχές, λόγω γεωγραφικών ιδιομορφιών (ορεινές, απομακρυσμένες, νησιώτικες κ.λπ.), δεν μπορούν να αναπτυχθούν εξίσου με άλλες που επωφελούνται τις ίδιες χρηματοδοτήσεις.
· Στην παρούσα περίοδο της οικονομικής κρίσης που περνά η Ευρώπη, αποκτά ολοένα περισσότερη σημασία η έννοια της πολιτιστικής κληρονομιάς, η οποία στηρίζεται περισσότερο στις ιδιαιτερότητες του χώρου (π.χ. πολιτιστικό τοπίο και αρχιτεκτονική κληρονομιά).
Αρχίζει, λοιπόν, να γίνεται και για εμάς ένα μικρό αλλά ιστορικό βήμα, για να χαράξουμε όλοι μαζί το μέλλον του τόπου μας, στη βάση ενός κοινού Οράματος. Ενός Οράματος που θα προσβλέπει σε μια Κύπρο του αύριο, που δεν θα αποτιμάται μόνο σε επίπεδο οικονομικής ευημερίας, αλλά και σε επίπεδο ποιότητας ζωής και βιώσιμης ανάπτυξης.
ΕΡΜΗΣ ΚΛΟΚΚΑΡΗΣ
Αν. Πρώτος Λειτουργός Πολεοδομίας Υπεύθυνος Συντονιστής Πολεοδομικού Συμβουλίου
Πηγή: sigmalive.com Η σημερινή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου