Αρχιτεκτονική: Οι επιπτώσεις της κρίσης και η επόμενη μέρα

Πώς επηρέασε η οικονομική κρίση την αρχιτεκτονική στην Ελλάδα. Οι αρνητικές επιπτώσεις και οι ευκαιρίες που προκύπτουν. Η εξαφάνιση του «σταρ - αρχιτέκτονα» και οι λιτές γραμμές. Γράφει η Φωτεινή Ξυράφη.

Η οικονομική πορεία μιας χώρας επηρεάζει, μεταξύ άλλων, σημαντικά και τον τομέα της αρχιτεκτονικής.

Ειδικότερα μάλιστα στην περίπτωση της Ελλάδας, η οικονομική κρίση έχει προκαλέσει σαφείς αρνητικές επιπτώσεις, χωρίς ωστόσο να είναι λίγοι εκείνοι που διαπιστώνουν και κάποιες θετικές.

Στις αρνητικές επιπτώσεις εντάσσονται:

• Ο περιορισμός των οικοδομικών δραστηριοτήτων και η μείωση της ζήτησης.

• Το πάγωμα της κτηματαγοράς.

• Η απαξίωση των υφιστάμενων ακινήτων.

• Η υποβάθμιση του ρόλου του αρχιτέκτονα.

Υπάρχουν όμως και θετικές επιδράσεις:

• Μια αναζωογονητική επίδραση στον τρόπο που σκεφτόμαστε και αναλύουμε το τοπίο, τις πόλεις, τις καθημερινές ανάγκες.

• Ο επαναπροσδιορισμός της αρχιτεκτονικής και του κοινωνικού ρόλου που αυτή έχει, καθώς και η συνειδητοποίηση εκ νέου ότι η αρχιτεκτονική υπάρχει για να στηρίζει την κοινωνία και τον άνθρωπο.

• Ένας νέος τρόπος σχεδιασμού, πιο ολοκληρωμένος και οργανωμένος, ώστε να ελέγχεται ο προϋπολογισμός του έργου.

• Η βελτίωση της ποιότητας τόσο του σχεδιασμού όσο και της κατασκευής με στόχο την ανταγωνιστικότητα, όχι μόνο με την μείωση της τιμής στην παροχή υπηρεσίας.

• Η αύξηση διαθεσιμότητας ακινήτων σε καλύτερες τιμές ενοικίασης-πώλησης για πιθανή αναδιαμόρφωση- ανακατασκευή.

• Η συλλογή στοιχείων για αποτελεσματικότερη και οικονομικότερη συντήρηση του κτισμένου προϊόντος.

• Η έρευνα νέων υλικών πιο αποτελεσματικών και οικονομικών.

• Η αύξηση μέσω προγραμμάτων των κριτηρίων (standards) της αρχιτεκτονικής.

• Το γεγονός ότι ξεφεύγουμε από μια αρχιτεκτονική μεγαλειώδη και πομπώδη, η οποία ενισχύθηκε από τα ΜΜΕ και τον υπερκαταναλωτισμό και στρεφόμαστε σε πιο απλές μορφές, που ακόμα δεν έχουν ολοκληρωθεί, καθώς η κοινωνία μας βρίσκεται σε μεταβατική φάση.

• Συζητάμε για επανάχρηση κτιρίων και υλικών και ψάχνουμε παραδείγματα από την παραδοσιακή αρχιτεκτονική, (που διακρίνονταν για την οικονομία τους), τα οποία αξιοποιούνται για την απόδοση της σύγχρονης πραγματικότητας.

• Επίσης καταργείται η έννοια του σταρ–αρχιτέκτονα και μένει αυτός που δουλεύει, που είναι παραγωγικός και δημιουργικός. Κάποτε νομίζαμε πως το μέλλον της αρχιτεκτονικής είναι το Ντουμπάι και πλέον είναι ξεκάθαρο ότι πλέον χρειάζεται μια έρευνα για ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης.

• Η συγκέντρωση σχεδιασμού σε μορφές ανάπτυξης που είναι παγιωμένες στη χώρα με, όπως τουρισμός, αγροτική παραγωγή.

Η ανάπτυξη δεν μπορεί να επιφέρει αρνητικές επιπτώσεις στην αρχιτεκτονική, όταν γίνεται με οργάνωση. Αντίθετα, όταν η ανάπτυξη αιφνιδιάζει μια κοινωνία ή ένα κράτος μπορεί να οδηγήσει σε αρνητικές επιπτώσεις στις αρχιτεκτονικές μορφές (πχ. το κιτς, το πρόχειρο, το εφήμερο)

Θέματα που επηρεάζει γενικά η κρίση και η άνθηση της οικονομίας είναι:

• Ο τρόπος και ο χρόνος σχεδιασμού.

• Η αλλαγή προτύπων.

• Η μεταβολή της κλίμακας σχεδιασμού (λειτουργικός χώρος που χρησιμοποιείται ή σπαταλάται).

• Η ποιότητα.

• Η αμφίδρομη σχέση παραδοσιακού-σύγχρονου.

Ο ρόλος του Συλλόγου

Ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων μπορεί να ωθήσει στην εξέλιξη του αρχιτεκτονικού τομέα, αξιοποιώντας τα θετικά της κρίσης. Λειτουργεί επιστημονικά-συμβουλευτικά προς το κράτος (π.χ. συνέταξε επιτροπή για την κατάρτιση του ΝΟΚ και των τροποποιήσεων του).

• Θα βρίσκεται κοντά στην νέα οργάνωση της ταυτότητας των κτιρίων μέσω ηλεκτρονικής διαδικασίας (σε μια πενταετία τα ειδικά κτίρια και σε δεκαετία οι κατοικίες).

• Προάσπιση των επαγγελματικών δικαιωμάτων.

• Συσπείρωση των μελών του απέναντι σε ότι θίγει το επιστημονικό κύρος και την αξιοπρεπή άσκηση του επαγγέλματος.

• Η παρέμβαση και η συμμετοχή σε διαμόρφωση όρων και διαδικασιών που αφορούν άμεσα την άσκηση του επαγγέλματος του αρχιτέκτονα.

• Συνεργασία με τις έξι αρχιτεκτονικές σχολές της χώρας ανταλλάσοντας ενημέρωση και δράσεις.

• Ανάδειξη και προβολή του αρχιτεκτονικού έργου με τη διοργάνωση εκθέσεων, παρουσιάσεων και προβολών εντός και εκτός αρχιτεκτονικού κύκλου.

• Οργάνωση αρχιτεκτονικών διαλέξεων με στόχο να γνωρίσουν οι άνθρωποι την παραδοσιακή αρχιτεκτονική και τις αρχές που την διέπουν.

• Αρχιτεκτονική εκπαίδευση στα σχολεία.

• Υλοποίηση προγραμμάτων επιμόρφωσης, τηλεεκπαίδευσης, σύγχρονης και ασύγχρονης μορφής.

• Συμμετοχή σε διεθνείς αρχιτεκτονικές οργανώσεις όπως Binnale.

*Η κα Φωτεινή Ξυράφη είναι αρχιτέκτων μηχανικός, υποψήφια στις εκλογές της ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ (Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Διπλωματούχων Ανώτατων Σχολών/Πανελλήνια Ένωση Αρχιτεκτόνων).