Η σημαντικότερη πτυχή του οικολογικού σχεδιασμού στην οικοδομική δραστηριότητα είναι η εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων στη διάρκεια του κύκλου ζωής κάθε κατασκευής. Τα τελευταία χρόνια στον κατασκευαστικό κλάδο έχουν αναπτυχθεί δύο κατηγορίες εργαλείων για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων.
GBTool (Green Building Tool)
Το εργαλείο GBTool (Καναδάς) εφαρμόζεται για την εκτίμηση της ενεργειακής κατανάλωσης και της περιβαλλοντικής επίδοσης κτηρίων (CETC Buildings Group, CANMET, Natural Resources Canada, GBTool 1.3). Ένα χαρακτηριστικό του GBTool, που το ξεχωρίζει από όλα τα υπάρχοντα συστήματα αξιολόγησης, είναι η δυνατότητά του να προσαρμόζεται στις διαφορετικές προτεραιότητες, τεχνολογίες, ακόμη και πολιτιστικές αξίες που υπάρχουν σε διάφορες περιοχές και χώρες. Το GBTool λειτουργεί σε περιβάλλον Excel2000.
Μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο για νέα έργα όσο και για ανακαινίσεις στις ακόλουθες κατηγορίες κτηρίων:
- πολυκατοικίες
- γραφεία
- σχολεία
Το εργαλείο αυτό παρέχει εκτιμήσεις για μία ευρεία σειρά πιθανών παραμέτρων περιβαλλοντικής επίδοσης, οι οποίες σχετίζονται με την περιοχή και το λειτουργικό
σκοπό του κτηρίου (Cole and Larsson, 2002). Το πλαίσιο εκτίμησης της περιβαλλοντικής επίδοσης του GBTool δομείται ιεραρχικά σε τέσσερα επίπεδα, με τα υψηλότερα επίπεδα να προκύπτουν από τη σταθμισμένη συνάθροιση των χαμηλότερων:
- Ζητήματα απόδοσης (κατανάλωση φυσικών πόρων, φορτία, περιβαλλοντική ποιότητα, ποιότητα υπηρεσιών, οικονομικά κλπ.)
- Κατηγορίες απόδοσης: Κάθε ένα από τα ζητήματα απόδοσης αποτελείται από επιμέρους κατηγορίες, οι οποίες ουσιαστικά αντικατοπτρίζουν τα χαρακτηριστικά της λειτουργίας του εξεταζόμενου κτηρίου.
- Κριτήρια και υπο-κριτήρια απόδοσης που καθορίζονται από το λειτουργικό σκοπό και την περιοχή κατασκευής του κτηρίου. Διαφέρουν από τις κατηγορίες στο ότι είναι πολύ πιο συγκεκριμένα και σαφή για κάθε κατασκευή. Η βαθμολόγηση γίνεται σε αυτό το επίπεδο και κυμαίνεται από
- 2 έως +5.
Ο σκελετός και η φιλοσοφία αξιολόγησης κτιρίου με το GBtool παρουσιάζονται στο
παρακάτω σχήμα:
Τα Ζητήματα Απόδοσης που αξιολογούνται από το GBTool είναι τα εξής:
- Κατανάλωση πόρων (Resource Consumption)
- Περιβαλλοντικά Φορτία (Environmental Loadings)
- Ποιότητα εσωτερικού περιβάλλοντος (Indoor Environmental Quality)
- Ποιότητα υπηρεσιών (Service Quality)
- Οικονομικά (Economics)
- Διαχείριση πριν τη λειτουργία (Pre-Operation Management)
Κάθε Ζήτημα Απόδοσης αποτελείται από διάφορες Κατηγορίες Απόδοσης. Οι Κατηγορίες Απόδοσης είναι τα βασικά περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά που συνολικά ορίζουν την ολική απόδοση του υπό μελέτη κτηρίου. Το πρώτο επίπεδο παραμέτρων αξιολόγησης, στο οποίο γίνεται και η απόδοση βαθμολογίας, είναι τα Κριτήρια Απόδοσης. Ορισμένα Κριτήρια Απόδοσης αποτελούνται από επιμέρους Υποκριτήρια Απόδοσης. Στο επίπεδο των κριτηρίων και υποκριτηρίων απόδοσης γίνεται η βαθμολόγηση. Οι βαθμοί κυμαίνονται από –2 έως +5 και προκύπτουν σε σχέση με ένα σαφώς καθορισμένο όριο (benchmark), στο οποίο αντιστοιχεί ο
βαθμός 0. Οι βαθμοί αντιστοιχούν σε διάφορα επίπεδα απόδοσης ως εξής:
- 0: Ελάχιστη αποδεκτή απόδοση για κτήρια ίδιας χρήσης στην περιοχή, όπως αυτή προσδιορίζεται από κανονισμούς ή, όπου σχετικοί κανονισμοί δεν υπάρχουν, από τη βιομηχανική πρακτική.
- 5: Ζητούμενη απόδοση. Αντιπροσωπεύει μια απόδοση-στόχο που προηγείται σαφώς της τρέχουσας πρακτικής. Η απόδοση αυτή θα πρέπει να είναι επιτεύξιμη με τις σύγχρονες τεχνολογίες, βασισμένη σε σύγχρονες τεχνικές χωρίς όμως να λαμβάνεται υπόψη ο παράγοντας του κόστους.
- 2: Μη ικανοποιητική απόδοση. Απόδοση καθαρά κατώτερη από τη βιομηχανική πρακτική. Αυτό είναι απίθανο να συμβεί σε περιπτώσεις που το όριο αντιπροσωπεύει απαίτηση κανονισμού αλλά θα μπορούσε να συμβεί σε πεδία απόδοσης που δεν καλύπτονται από κανονισμό και ειδικά σε περιπτώσεις ανακαίνισης, όπου είναι αδύνατο να επιτευχθούν τα σύγχρονα επίπεδα απόδοσης που ορίστηκαν για τα νέα κτίρια.
- 1-4: Ενδιάμεσα επίπεδα απόδοσης. Αντιπροσωπεύουν ποικίλους βαθμούς απόδοσης ανάμεσα στα βασικά όρια. Το GBTool προορίζεται για εφαρμογή σε ένα ευρύ φάσμα τύπων κτηρίων, με πολλές χρήσεις, σχεδιασμένων με βάση διαφορετικούς κανονισμούς και κατασκευασμένων με διαφορετικές τεχνολογίες. Επίσης απευθύνεται σε πολλές περιοχές και χώρες παγκοσμίως, οι οποίες χαρακτηρίζονται από διάφορα κλιματικά και τοπογραφικά δεδομένα και διαφορετικές προτεραιότητες. Γίνεται λοιπόν σαφές, ότι η δυνατότητα του προγράμματος να προσαρμόζεται στις ιδιαιτερότητες κάθε περίπτωσης αποκτά μεγάλη σημασία. Η προσαρμογή αυτή μπορεί να γίνει βάσει ορισμένων δυνατοτήτων, οι οποίες περιγράφονται στο εγχειρίδιο του προγράμματος.
Έχει ήδη αναφερθεί ότι το GBTool λειτουργεί σε περιβάλλον Excel. Τα φύλλα εργασίας του GBTool έχουν κωδικοποιηθεί χρωματικά ώστε να προσδιορίζεται αν και τι πρέπει να συμπληρωθεί από τον χρήστη σε κάθε κελί. Τα 16 φύλλα εργασίας του GBTool χωρίζονται σε τέσσερις ομάδες, ανάλογα με το είδος των δεδομένων που εισάγονται σε αυτά ή των αποτελεσμάτων που εξάγονται από αυτά. Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται συγκεντρωτικά τα φύλλα εργασίας του εργαλείου, με κάποιες πληροφορίες για το περιεχόμενό τους.
Για την σωστή αξιολόγηση της περιβαλλοντικής απόδοσης ενός κτιρίου με τη βοήθεια του GBtool είναι απαραίτητη συνεργασία αρκετών επιστημόνων διαφόρων ειδικοτήτων. Το προτεινόμενο σχήμα περιλαμβάνει:
- Τον υπεύθυνο αξιολόγησης που είναι αρμόδιος για το σωστό συντονισμό των ομάδων
- Τις ομάδες σχεδιασμού που παρέχουν όλες τις πληροφορίες για το σχεδιασμό του κτιρίου
- Τις ομάδες αξιολόγησης, οι οποίες αφενός εισάγουν στο πρόγραμμα τα δεδομένα που σχετίζονται με τα γενικά χαρακτηριστικά της περιοχής του κτιρίου (φύλλο εργασίας Context), αφετέρου, και με βάση τα δεδομένα σχεδιασμού, εκτελούν την τελική αξιολόγηση.
- Την ομάδα που προσδιορίζει τα βάρη των Κατηγοριών και των Ζητημάτων απόδοσης, η οποία πρέπει να απαρτίζεται από ειδικούς επί των θεμάτων αυτών.
Βάσει εφαρμογής του GBtool σε κτήριο γραφείων, που εκπονήθηκε στα πλαίσια διπλωματικής εργασίας στο εργαστήριο Οικοδομικής και Δομικής Φυσικής του τμήματος Πολιτικών Μηχανικών του Α.Π.Θ., έγινε σαφές ότι στόχος του GBTool είναι να προσφέρει ένα γενικό μεθοδολογικό και υπολογιστικό πλαίσιο, που να μπορεί να τροποποιείται ή να συμπληρώνεται από τις συμμετέχουσες εθνικές ομάδες, ώστε να προσαρμόζεται στις ειδικές συνθήκες και ανάγκες κάθε χώρας.
Ένα από τα βασικά προβλήματα είναι ο καθορισμός των benchmarks, δεδομένου ότι στην Ελλάδα δεν υπάρχουν κανονισμοί που αφορούν σε περιβαλλοντικά θέματα σχετικά με τα κτήρια αλλά και με το σύνολο της κατασκευαστικής διαδικασίας. Αυτό δημιουργεί προϋποθέσεις εισαγωγής υποκειμενικών παραγόντων στην αξιολόγηση. Ένα άλλο πρόβλημα που προέκυψε ήταν η έλλειψη εκτενών βάσεων δεδομένων για τα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά των δομικών υλικών που παράγονται και χρησιμοποιούνται στην Ελλάδα.
Βάσει της προαναφερθείσας εργασίας γίνεται σαφές ότι οι προτάσεις που μπορούν να διατυπωθούν για τη δημιουργία των προϋποθέσεων προσαρμογής και εφαρμογής του εργαλείου στον ελληνικό χώρο επικεντρώνονται στα ακόλουθα σημεία:
- Την ανάπτυξη βάσης δεδομένων για τα σημαντικότερα οικοδομικά υλικά και προϊόντα που χρησιμοποιούνται στις κτηριακές κατασκευές.
- Τη σύνθεση εκτεταμένης τυπολογίας κατασκευαστικών λύσεων, για όλα τα στοιχεία του κτηριακού κελύφους, εξωτερικά και εσωτερικά.
- Τη δημιουργία υποδειγμάτων αναφοράς (benchmarks) για διάφορες γεωγραφικές περιοχές, για κτήρια διαφόρων λειτουργιών, μεγέθους, ποιότητας και κόστους.
- Τη συνεργασία φορέων από το ευρύτερο πεδίο του τεχνικού χώρου (ΤΕΕ, επιστημονικοί/ επαγγελματικοί σύλλογοι, ΥΠΕΧΩΔΕ κτλ) με στόχο τη συστηματική οργάνωση και επικαιροποίηση των στοιχείων των προηγουμένων σημείων καθώς και τη δημιουργία των ομάδων εργασίας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου